ابریشم بافی

یكی از دستبافته‌های ظریف ایران پارچه‌های ابریشمی الوان با طرح‌های ساده، راه راه، چهارخانه و هندسی است كه با رنگ‌های گیاهی و معدنی توسط دستگاه‌های نساجی با عرض تقریباً ۵۰- ۳۰ سانتی متر و به طول چله ۱۰۰ متر و یا بیشتر تولید می‌گردد.تاریخچه: بنا به شواهد تاریخ، كشف كرم ابریشم و پرورش كرم ابریشم برای نخستین بار در چین باستان اتفاق می‌افتد. چینی ها پس از كشف ابریشم و استفاده از آن در تهیه انواع پارچه ها و پوشاك توانستند سال‌های متمادی آن را هم چون یك راز از دیگران خصوصاً مردم سایر كشورها پنهان دارند اما پس از حدود سه هزار سال پنهان كاری دیگر جوامع از جمله ژاپن و ایران به این اطلاعات دست یافته و آن را رواج وگسترش داده اند.
صنعت ابریشم بافی در ایران نیز از سابقه طولانی برخوردار است و آثار بدست آمده از حفاریهای تپه‌های مارلیك و چراغعلی این ادعا را تأیید می‌نماید. پارچه‌های ابریشمی با تارهای طلا و نقره در شوشتر، شیراز، فسا، اصفهان بافته می‌شدند و از جمله مراكز ابریشم بافی ایران مناطق رامیان، مینودشت و تركمن صحرا در استان گلستان و روستای زاوین، كلات نادری، راز، جرگلان، مانه و سملقان در استان خراسان را می‌توان نام برد.
مواداولیه: نخ چله كه از پیله‌های ابریشم تهیه می‌كنند، نخ‌های طلایی و نقره‌ای رنگ كه جهت تزئین در بعضی از مناطق استفاده می‌شود، نخ دوك خیاطی كه برای بافت پارچه‌های با مرغوبیت كمتر به عنوان تار استفاده می‌شود و رنگ (شامل رنگ‌های طبیعی) است.
ابزار: دستگاه ابریشم بافی شامل: نورد، نورد گردان، پایه، شانه، قرقره، پدال همچنین سایرا بزار شامل : ماكو، ماسوره كوچك، ماسوره بزرگ، گورد است.
بافت پارجه‌های ابریشمی: بافت پارچه‌های ابریشمی دارای ۳ مرحله. چله كشی، – آماده سازی دار – بافت می‌باشد.
چله كشی : برای چله كشی در بافت پارچه‌های ابریشمی از روش چله دوانی استفاده می‌شود به این طریق كه به تعداد مورد نیاز پایه‌های چوبی در زمین نصب می‌كنند فاصله بین هر دو میله ۲۰ سانتیمتر در ۵/۱ متر است نخ‌های ابریشمی رنگین را با هم كشیده و به ترتیب از میله اول پیچیدن را آغاز می‌كنند (این عمل را آنقدر ادامه می‌دهند تا تعداد تارهای آن ها به ۸۰ تار برسد در ابریشم بافی هر ۸۰ تار یك چله به حساب می‌آید و برای بافت از ۱۰ چله استفاده می‌كنند در پایان كار تارها را به صورت یك كلاف بزرگ جمع آوری كرده و به روی دستگاه ابریشم بافی سوار می‌نمایند. ) سپس تارهای ابریشم گلوله شده را بین نخ‌های پنبه‌ای كه به دورنی متصل است عبور می‌دهند.
آماده سازی: پس از این كه تارها طبق نقشه طراحی شده از گورد و شانه عبور كرد انتهای تارها به نورد، چوب گردی كه به دار سوار است متصل می‌شود. این كار باید محكم انجام شود زیرا به هنگام بافت پارچه به دور نورد پیچیده می‌شود این كار بوسیله نورد گردان كه در بخش انتهایی نورد فرو رفته است انجام می‌گیرد. تارهای ابریشم را به صورت ضرب دری از بین نخ‌های پنبه‌ای رد می‌نمایند.
پس از آماده شدن دستگاه، بافنده به روی صندلی دستگاه نشسته و پاهای خود را روی پدال قرار می‌دهد. پدال بوسیله دو نخ پنبه‌ای به گورد و تارهای عبوری از آن، به قرقره متصل است. بافنده ابتدا با پای راست بر پدال فشار وارد می‌كند این كار باعث می‌شود هر بار یكی از نی‌های گورد بالا رفته و نخ‌های متصل به خود را نیز بالا بكشد كه این كار موجب باز شدن تارها از هم می‌شود و راه را برای عبورآن باز می‌كند پس از باز شدن تارها پود ابریشم كه برماسوره پیچیده و درماكو قرار گرفته از بین تارها عبور می‌كند. بعد از عبور ماكو با پای چپ بر پدال فشار آورده جهت تارها عوض می‌شود پس از این كار با شانه محكم روی پود كوبیده می‌شود یك بار دیگر روی پدال فشار آورده و پس از باز شدن تارها ماكو را از آن عبور می‌دهند به این ترتیب با تكرار این مرحله طرح یا نقش خاصی كه از قبل طراحی شده بافته می‌شود.در ضمن انواع تولیدات ابریشم مانند: چادر شب، انواع دستمال، انواع روسری، انواع نوار می‌باشد.